Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle Ukrayna göre Türkiye’ye Montrö Sözleşmesi hatırlatılarak boğazların kapatılması talebi geldi. Türkiye’nin boğazları kapatması için belirli koşulların olması gerekiyor. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, savaş halinin kabul edilmesi durumunda Türkiye kapatsa da Rusya’nın kendisi için koydurduğu maddeyi hatırlattı.
Dışişleri Bakanı, savaş durumunda bile Rusların Boğazlardan geçebileceğini söyledi. Çavuşoğlu “Biz savaşın tarafı değiliz” dedi.
Türkiye gazetesine konuşanDışişleri Bakanı Mevlût Çavuşoğlu, resmî temasları çerçevesinde bulunduğu Kazakistan’ın başkenti Nur Sultan’da Ukrayna krizini değerlendirdi. Çavuşoğlu, Rusya’nın ilhakına aleyhinde olduklarını ve bölgede savaş istemediklerini söyledi. Dışişleri Bakanı “Türkiye’nin başından beri bu konudaki tutumu net. Biz her ikisiyle de iyi ilişkileri olan bir devlet olarak tansiyonun düşmesi için elimizden gelen sağduyulu çabayı gösterdik. Bir ilhaka ya da savaşa karşıyız, tanımaya karşıyız.
Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü destekliyoruz. Biz savaşın tarafı değiliz. Herhangi bir çatışmanın içinde olacak bir ülke değiliz.
Dengeli lakin hakkaniyetten yandan uluslararası hukuktan yandan ilkesel tutumumuzu sürdürmeye devam edeceğiz. Bu askerî harekatın bir an önce bitmesi için elimizden gelen çabayı göstereceğiz” dedi. Bakan Çavuşoğlu herkesin merak ettiği konuları özet olarak şöyle değerlendirdi:
Çatışmanın adı konmalı
(Ukrayna’nın Türkiye’den Boğazların kapatılması talebi): Ukrayna resmî bir talepte bulundu. Montrö Antlaşması’nın maddeleri gayet açık ve net. Bugüne kadar Türkiye Montrö Antlaşması’nı tereddütsüz her seferinde uygulamıştır. Yani Türkiye’nin taraf olmadığı bir savaşta, savaşın tarafı olan ülkelerle ilgili alınabilecek tedbirleri var.
Boğazlardan savaş gemilerinin geçişini Türkiye durdurabilir. Ama Montrö Sözleşmesi’nde ayrıca bir şey var. Burada savaşın tarafı olan ülkelerin gemilerinin kendi üslerine dönme talebi olursa, o vakit ona müsade verilmesi gerekiyor.
Uzmanlarımız bir defa savaş hâli var mı onu çalışıyor. Ukrayna bunu ülkenin tamamını işgal yönünde bir askerî harekât olarak tanımlıyor. Savaş hâlini hukuken kabul edersek bu işlem başlayacak. İkincisi, savaş hâlini kabul edersek, Montrö bağlamında savaş gemilerinin geçişini yasaklayacağız.
Ama yasaklasak da Rusların böyle bir hakkı var. Anlaşma yapılırken, Rusya kendisince madde koydurmuş. 19’uncu, 20’nci, 21’inci madde bunları düzenliyor.
En sonunda diyor oysa, kıyıdaş ülkenin gemisi kendi üssüne dönme talebiyle dinmek isterse buna müsade verilir.
Elimizde olmayan şeyler var
(Rusya nerede durur?): Biz askerî harekâtın hemen durmasını istiyoruz. Dün bu amaçla Cumhurbaşkanı’mız, Putin ile bir röportaj yaptı. Geçtiğimiz günlerde (Rusya Dışişleri Bakanı ) Sergey Lavrov ile görüştük. (Ukrayna Dışişleri Bakanı ) Dmitro Kuleba ile de görüşmüştük. Onları Antalya’da bir araya getirebilir miyiz diye konuşmuştuk. Rusya ‘İkili konuları konuşmak için bir araya geliriz. Kuleba acilen New York’ta. Biz yardımcısı Emine Bayan ile görüştük. Onlar, sekiz saat içinde Kiev’e gelebileceklerini söylüyorlar. Biz çabalarımızı sürdüreceğiz ama her şeyin bizim elimizde olmadığını da başından beri söylüyoruz.
Yaptırım etkiler
(Batı’nın Rusya’ya yaptırımlarından Türkiye nasıl etkilenir?): “Her bir yaptırım, herkesi etkiler. Bu kesin. Yaptırımlar ara sıra bir takım ülkeler için fırsatlar da ortaya çıkarır ama biz prensip olarak yaptırımların sorunları çözmediğini vaktiyle beri söylüyoruz. Gözlemlediğimiz de bu. Rusya’ya karşın yaptırımlara baktığımız vakit daha fazla şahıslara karşın olduğunu görüyoruz. Bazı ekonomik özellikle parasal yaptırımlar var. Sonuçta yaptırımların bizi ne dek etkileyeceği yaptırımların ölçüsüne kapsamına bakar. Örneğin doğalgazı, petrolü kapsayacak mı? Mutlaka sadece bizi yok, Avrupa’yı da etkiler. Turizmi de mutlaka etkiler. Bu sürecin ne değin süreceğine bağlı.
Kapımız açık
(Kırım Tatar Meclisi Türkiye’den sığınma isterse?): Bizim Kırım Tatarlarına kapımız her zaman açık. Kırım’ın yasadışı ilhakını tanımadığımızı her vesileyle söylediğimiz gibi bu süreçte de ülkemize gelen Kırım Tatarı kardeşlerimize de kucak açtık. Türk soylulara özel bir statü ile yurttaşlık veriyoruz. Kırım Tatarlarını da bu statüye dahil ettik. İlave gelmek isteyen olursa, biz her türlü yardımı yaparız.
ABD’nin, öteki Batılıların başından beri konuştuğu şey yaptırımlar. Herhangi bir asker göndermeyeceklerini zaten söylediler. Verdikleri silah, askerî ürünler ile ilgili içeriği nedir, ne değildir, o konuda bir şey anlatmak istemem.
Ukrayna’dan Montrö hatırlatması: Boğazları kapatın
Ukrayna Ankara Büyükelçisi Vasyl Bodnar Dışişleri Bakanlığı ile görüştüğünü söyleyerek Türkiye’den boğazlarını kapatmasını istediklerini “Hava sahası ve Boğaziçi ve Çanakkale’nin Rus tarafına kapatılması için Resmi talebimizi Türk tarafına ilettik.” sözleriyle duyurmuştu.